سیستم هوشمند تخصیص منابع آب برای کاهش تأثیرات کمبود آب در مخزن (مطالعۀ موردی: سد مخزنی بوکان)

پژوهش حاضر یک طرح تخصیص اصولی آب را برای سد مخزنی بوکان، واقع در شمال‏ غرب ایران ارائه می‏دهد. در این طرح قواعدی تنظیم می‌شود که هنگام مواجهۀ سیستم با کمبود جدی آب، درصدی آیش برای محصولات زراعی اعمال شود تا تقاضای سایر بخش‏ها تا حد مد نظر ارضا شود و نسبت کمبود آب در همۀ بخش‏ها از حد قابل ‏قبولی تجاوز نکند. به این‌منظور، ابتدا نسبت کمبود ماهانۀ آب برای دو بخش شرب و کشاورزی برای دورۀ تاریخی 1374ـ 1392 محاسبه شده و با استفاده از روش خوشه‏بندی K-means به پنج سطح طبقه‏بندی شد تا آستانه‏های کمبود آب در مخزن مشخص شود. سپس، با استفاده از الگوریتم ژنتیک به بهینه‏سازی بهره‏برداری از مخزن پرداخته شد و میزان آیش بهینه برای هر سال زراعی (1386-1392) تعیین شد. همچنین، به منظور بررسی تأثیر میزان راندمان آبیاری و اعمال نیاز زیست‏محیطی بر میزان آیش مورد نیاز، شش سناریو اعمال شد و در هر بار اجرا، سه راندمان آبیاری 5/35، 45 و 50 درصد در نظر گرفته شد. نتایج بیان می‌کند که با افزایش راندمان آبیاری، به آیش کمتری نیاز است و با اعمال این آیش سیستم تا حد قابل قبولی می‏تواند نیاز پایین‏دست خود را تحویل دهد، در نتیجه باید اقدامات افزایش راندمان آبیاری در دستور کار مدیران آب قرار گیرد. همچنین، در صورت درنظرنگرفتن نیاز زیست‏محیطی پایین‏دست مخزن، با اینکه میزان آیش مورد نیاز کمتر است، بدیهی است که برای دست‏یابی به مدیریت پایدار و همچنین حفظ دریاچۀ ارومیه، باید نیاز زیست‏محیطی نیز در مسائل بهره‏برداری از مخزن در نظر گرفته شود.